-آيا زيارت امام رضا (ع) مي تواند حج فقرا باشد
-پاسخ درباره محاسبه نفس چیست؟
-پاسخ درباره عشق سازنده است یا ویرانگر ؟
-پاسخ درباره آیا طرز تلقی دنیای غرب از عشق با تصور مردم مشرق زمین از عشق تفاوت دارد؟
-پاسخ درباره اخلاق وعشق
-پاسخ درباره اخلاق مبتنی بردین به چه معناست ؟
-پاسخ درباره آسمانی شدن
-پاسخ درباره تفاوت غبطه خوردن وحسرت خوردن چیست ؟
-پاسخ درباره ورع وتقوا چه تفاوتی باهم دارند ؟
-پاسخ درباره حد و مرز خوش‌اخلاقی و خوش‌رفتاری با دیگر انسان‌ها چیست؟
-شرافت چيست و چگونه مي توانم يك زندگي شرافتمندانه داشته باشم؟(4430)
-راههاي تزكيه و تهذيب نفس چيست؟(1930)
-پاسخ درباره تفاوت غبطه خوردن وحسرت خوردن چیست ؟(1485)
-با توجه به معناي نفق و نفاق در لغت و اصطلاح، آيا كسي كه از مال دنيا برخوردار بوده ولي از بخشش و انفاق خودداري ميكند، منافق خواهد شد؟
(1484)
(1484)
-معناي لغوي و اصطلاحي دعا چيست؟(1464)
-ريشه غرور و خودبيني و راه درمان آن چيست ؟(1455)
-خود حقيقي و واقعي انسان چيست و چگونه بدست مي آيد؟(1166)
-تزكيه و تهذيب نفس چيست؟(1126)
-راه درمان غرور چيست؟(1112)
-پاسخ درباره عشق سازنده است یا ویرانگر ؟(851)
-فرق عشق مجازي و حقيقي چيست(0)
-راه جلوگيري از تكبر چيست؟(0)
-راه تحصيل اخلاص در نماز و توفيق انجام نماز شب چيست؟(0)
-آيا سكوت بهتر است يا حرف زدن؟ در چه مواردي سكوت نارواست؟(0)
-شرايط قبول شدن اعمال چيست؟(0)
-چگونه مي توان هواي نفس را كنترل نمود؟(0)
-آيا عقل نظري بدون تهذيب نفس مي تواند به مراحل عالي كشف حقيقت مي رسد(0)
-منظور از حجاب هاي نوري چيست؟(0)
-با پدر و مادرم چه رفتاري داشته باشم كه با رعايت احترام آنها استقلال خود را حفظ كنم(0)
-درمورد سوء استفاده از جهل افراد چه مي گوييد؟(0)
-فرق عشق مجازي و حقيقي چيست(0)
-راه جلوگيري از تكبر چيست؟(0)
-راه تحصيل اخلاص در نماز و توفيق انجام نماز شب چيست؟(0)
-آيا سكوت بهتر است يا حرف زدن؟ در چه مواردي سكوت نارواست؟(0)
-شرايط قبول شدن اعمال چيست؟(0)
-چگونه مي توان هواي نفس را كنترل نمود؟(0)
-آيا عقل نظري بدون تهذيب نفس مي تواند به مراحل عالي كشف حقيقت مي رسد(0)
-منظور از حجاب هاي نوري چيست؟(0)
-با پدر و مادرم چه رفتاري داشته باشم كه با رعايت احترام آنها استقلال خود را حفظ كنم(0)
-درمورد سوء استفاده از جهل افراد چه مي گوييد؟(0)
مطالب این بخش جمع آوری شده از مراکز و مؤسسات مختلف پاسخگویی می باشد و بعضا ممکن است با دیدگاه و نظرات این مؤسسه (تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)) یکسان نباشد.
و طبیعتا مسئولیت پاسخ هایی ارائه شده با مراکز پاسخ دهنده می باشد.
کد مطلب:19112 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5
مراحل تزكيه نفس از ديدگاه قرآن چيست؟
اين معناي لطيف را قرآن كريم به صورت هاي گوناگون بيان كرد.
دستور اول قرآن كريم اين است كه انسان قلب خويش را از نفوذ تعلق چيزي كه مخالف دستور خداست حفظ كند و به عنوان دفع آفت, جلوي نفوذ هر خاطره زيانبار را بگيرد و اگر در اثر غفلت يا جهل خاطره باطلي در آن ظهور كرد, فورا در رفع آن بكوشد و هر گونه تعلقي را كه موجب اخلاد به سوي زمين مي شود, قطع كند تا نفس وي از بند آز و مانند آن آزاد گردد.
دستور دوم قرآن كريم آن است كه آنچه را موافق با خواسته خدا نيست, قطع كند. نه تنها مخالف با حكم خداوند را از بين ببرد, بلكه آنچه كه موافق نيست, از خود دور دارد.
فرق بين اين دو مرحله آن است كه در يك مرحله، انسان سالك گناه نمي كند و در مرحله ديگر, جز ثواب كار ديگري ندارد, يعني به مباح هم نمي پردازد، بلكه همه كارهاي او يا صبغه واجب دارد يا رنگ مستحب. در يك مرحله رذايل نفساني دفع يا رفع مي گردد و زمينه دل از لوث حرام و روث مكروه تطهير مي شود و در مرحله ديگر از تعلق هايي كنده مي شود كه اگر چه مايه دوري انسان از رحمت مخصوص نيست, ولي موجبات نزديكي به رحمت مخصوص را هم فراهم نمي كند.
منظور از زدودن و كندن, تنها ترك عمل خارجي آنها نيست بلكه مراد قطع تعلق است, به طوري كه علاقه قلبي نسبت به آنها از بين برود, نه اين كه در هجران آنها احساس رنج كند و خود را با زهد و صبر ساكت سازد, بلكه از رتبه زهد بگذرد و از مرتبه صبر ترقي كند و به مقام رضا نايل آيد؛ اگر كسي به مقام رضا راه نيابد, هماره با نبرد دروني سرگرم است و همين سرگرمي به سركوبي خواسته هاي نارواي دروني, اشتغال به مزاحمي است كه مقداري از فرصت و نيرو صرف آن خواهد شد.
بنابراين, بايد كوشيد كه هوس را به اسارت درآورد هوي را به زنجير كشيد, تا از سوي آن, نه فعل خلاف بر روح سالك تحميل شود و نه ميل آن در نفس وي ايجاد گردد.
وعده الهي بر اين است كه پيمودن راه تهذيب را براي سالكان كوي قداست آسان نمايد؛ گرچه طي مراحل اوليه تزكيه كه همان قطع علايق مادي است, خواه از لحاظ دفع آن و خواه از جهت رفع آن و خواه از لحاظ پرهيز از ارتكاب مباح و خواه از جهت رفع سرگرمي هاي حلال, دشوار است, ليكن پيمودن مراحل نهايي آن آسان مي شود؛ چنان كه فرمود: فَأَما مَن أَعطي واتَقي و صَدَّق بِالحُسني فَسَنُيَسره لِليُسري» ليل/5 – 7.
مرحله نهايي تزكيه هم, آن است كه از هر چه غير خداست قطع علاقه كند. اگر هم, عبادت مي كند, به عبادت و به عابد كه خودش هست, ارادت نورزد, بلكه فقط معبود را ببيند و آن ذات را طلب كند. چنان كه به درس و بحث و ارشاد و هدايت و نظاير آن نيز دل نمي بندد؛ زيرا همه اينها وسيله اند و محبوب او فقط بايد «الله» باشد. عالي ترين مرحله تزكيه آن است كه در صحنه قلب سالك, محبوبي جز خدا نباشد؛ چنان كه صاحب نفس زكيه و مزكي نفوس آدميان, حضرت اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب (عليه أفضل صلوات المصلين) از خداوند چنين خواسته است: «واجعل ... وقلبي بِحُبِّك متيما» (مفاتيح الجنان/دعاي كميل) [خدايا قلب مرا به محبت خود شيدا و بي قرار كن.] همچنين حضرت علي بن الحسين امام سجاد(س) در دعاي ابو حمزه ثمالي چنين مي طلبد: «اللهم إني أسئلك أن تملأ قلبي حبالك» [خدايا از تو مي خواهم كه قلب مرااز محبت خود پر كني.] اگر ظرف دل را فقط محبت خداوند سبحان اشغال نمود, جايي براي محبت غير او وجود ندارد.
بنابراين, ساده ترين و ابتدايي ترين مراحل تهذيب نفس, تا پيچيده ترين و نهايي ترين مراحل آن در قرآن مطرح شده است.
دستور اول قرآن كريم اين است كه انسان قلب خويش را از نفوذ تعلق چيزي كه مخالف دستور خداست حفظ كند و به عنوان دفع آفت, جلوي نفوذ هر خاطره زيانبار را بگيرد و اگر در اثر غفلت يا جهل خاطره باطلي در آن ظهور كرد, فورا در رفع آن بكوشد و هر گونه تعلقي را كه موجب اخلاد به سوي زمين مي شود, قطع كند تا نفس وي از بند آز و مانند آن آزاد گردد.
دستور دوم قرآن كريم آن است كه آنچه را موافق با خواسته خدا نيست, قطع كند. نه تنها مخالف با حكم خداوند را از بين ببرد, بلكه آنچه كه موافق نيست, از خود دور دارد.
فرق بين اين دو مرحله آن است كه در يك مرحله، انسان سالك گناه نمي كند و در مرحله ديگر, جز ثواب كار ديگري ندارد, يعني به مباح هم نمي پردازد، بلكه همه كارهاي او يا صبغه واجب دارد يا رنگ مستحب. در يك مرحله رذايل نفساني دفع يا رفع مي گردد و زمينه دل از لوث حرام و روث مكروه تطهير مي شود و در مرحله ديگر از تعلق هايي كنده مي شود كه اگر چه مايه دوري انسان از رحمت مخصوص نيست, ولي موجبات نزديكي به رحمت مخصوص را هم فراهم نمي كند.
منظور از زدودن و كندن, تنها ترك عمل خارجي آنها نيست بلكه مراد قطع تعلق است, به طوري كه علاقه قلبي نسبت به آنها از بين برود, نه اين كه در هجران آنها احساس رنج كند و خود را با زهد و صبر ساكت سازد, بلكه از رتبه زهد بگذرد و از مرتبه صبر ترقي كند و به مقام رضا نايل آيد؛ اگر كسي به مقام رضا راه نيابد, هماره با نبرد دروني سرگرم است و همين سرگرمي به سركوبي خواسته هاي نارواي دروني, اشتغال به مزاحمي است كه مقداري از فرصت و نيرو صرف آن خواهد شد.
بنابراين, بايد كوشيد كه هوس را به اسارت درآورد هوي را به زنجير كشيد, تا از سوي آن, نه فعل خلاف بر روح سالك تحميل شود و نه ميل آن در نفس وي ايجاد گردد.
وعده الهي بر اين است كه پيمودن راه تهذيب را براي سالكان كوي قداست آسان نمايد؛ گرچه طي مراحل اوليه تزكيه كه همان قطع علايق مادي است, خواه از لحاظ دفع آن و خواه از جهت رفع آن و خواه از لحاظ پرهيز از ارتكاب مباح و خواه از جهت رفع سرگرمي هاي حلال, دشوار است, ليكن پيمودن مراحل نهايي آن آسان مي شود؛ چنان كه فرمود: فَأَما مَن أَعطي واتَقي و صَدَّق بِالحُسني فَسَنُيَسره لِليُسري» ليل/5 – 7.
مرحله نهايي تزكيه هم, آن است كه از هر چه غير خداست قطع علاقه كند. اگر هم, عبادت مي كند, به عبادت و به عابد كه خودش هست, ارادت نورزد, بلكه فقط معبود را ببيند و آن ذات را طلب كند. چنان كه به درس و بحث و ارشاد و هدايت و نظاير آن نيز دل نمي بندد؛ زيرا همه اينها وسيله اند و محبوب او فقط بايد «الله» باشد. عالي ترين مرحله تزكيه آن است كه در صحنه قلب سالك, محبوبي جز خدا نباشد؛ چنان كه صاحب نفس زكيه و مزكي نفوس آدميان, حضرت اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب (عليه أفضل صلوات المصلين) از خداوند چنين خواسته است: «واجعل ... وقلبي بِحُبِّك متيما» (مفاتيح الجنان/دعاي كميل) [خدايا قلب مرا به محبت خود شيدا و بي قرار كن.] همچنين حضرت علي بن الحسين امام سجاد(س) در دعاي ابو حمزه ثمالي چنين مي طلبد: «اللهم إني أسئلك أن تملأ قلبي حبالك» [خدايا از تو مي خواهم كه قلب مرااز محبت خود پر كني.] اگر ظرف دل را فقط محبت خداوند سبحان اشغال نمود, جايي براي محبت غير او وجود ندارد.
بنابراين, ساده ترين و ابتدايي ترين مراحل تهذيب نفس, تا پيچيده ترين و نهايي ترين مراحل آن در قرآن مطرح شده است.
: آية الله جوادي آملي
تفسير موضوعي قرآن ج 12 (فطرت در قرآن)
مطالب این بخش جمع آوری شده از مراکز و مؤسسات مختلف پاسخگویی می باشد و بعضا ممکن است با دیدگاه و نظرات این مؤسسه (تحقیقاتی حضرت ولی عصر (عج)) یکسان نباشد.
و طبیعتا مسئولیت پاسخ هایی ارائه شده با مراکز پاسخ دهنده می باشد.